ABN AMRO Insights: drankenindustrie

De drankenindustrie kenmerkt zich door een lage volatiliteit en een groot exportbelang. In 2016 stegen de productie en omzet licht, vooral door een toenemende export. En in weerwil van wet- en regelgeving rond de consumptie van alcohol en suiker, die de sector zowel in Nederland als daarbuiten onder druk zet.

Export omhoog

De uitvoerwaarde van dranken nam in 2016 met 2,5 procent toe. Er ging voor circa vier miljard euro de grens over. Het grootste deel hiervan waren alcoholhoudende dranken (70%). Het Verenigd Koninkrijk is een belangrijke afzetmarkt: maar liefst 10 procent van de totale export gaat hierheen. Ondanks de Brexit steeg dit percentage in 2016 flink.

Omzet slijterijen daalt al vijf jaar

In Nederland geven we circa één miljard euro per jaar uit aan bier. Met 670 miljoen euro ligt dit bedrag voor sterke dranken iets lager. Het meeste besteden we aan wijn: jaarlijks zo’n twee miljard euro. Hoewel we vooral in de supermarkt alcoholhoudende dranken kopen, houden slijterijen hun aandeel nog vrij goed vast. Hun omzet daalt wel al vijf jaar op rij, maar dit feit past in het grotere plaatje: speciaalzaken verliezen terrein op de supermarkten.

Consument ‘drinkt’ steeds bewuster

De consumptie van frisdrank is in vier jaar met 10 procent afgenomen. Een vergelijkbare daling zien we bij sappen. De oorzaak is een steeds bewustere consument. Mineraal- en bronwaters, waters met een smaakje en thee nemen juist in populariteit toe. Volgens statistieken van sectorvereniging Nederlandse Brouwers steeg de bierconsumptie in 2016 met 1,4 procent. Pils is hierbij de belangrijkste categorie, maar het gebruik hiervan daalde in deze periode juist (-0,1%). Opvallend genoeg zijn we vorig jaar flink meer speciaalbier en alcoholvrij bier gaan drinken (+13% respectievelijk +18%). Het liefst hebben we bier van eigen bodem: slechts 15 procent van het bier dat we drinken is geïmporteerd.

De weg naar het schap: innovatie en meer klantkennis

Voor zowel private label- als merkfabrikanten wordt adviseren en innoveren belangrijker om schapruimte veilig te stellen. Retailers verwachten steeds meer proactiviteit van hun leveranciers. De consumptie van frisdranken en vruchtsappen staat onder druk, terwijl producten die gezond zijn (en dit uitstralen op assortiment of formule) aan waarde winnen.

De gewenste reactie hierop is proactieve innovatie, soms exclusief voor een bepaalde retailer. Innovatie is ook het belangrijkste wapen om het belang van promoties te verkleinen. Zo brouwen sommige grote bierbrouwers ongefilterd pils en verkopen ze dit in luxere verpakkingen. Hiermee spelen ze ‘groots’ in op de vraag naar ambachtelijk speciaalbier.

Schaalvergroting zet door

Ook vorig jaar waren er acquisities. Naast schaalvergroting of een breder productportfolio, waren dit de voornaamste beweegredenen hiervoor:

• kostprijsvoordeel
• toegang tot nieuwe (internationale) afzetkanalen
• nieuwe producten en kennis voor een gedifferentieerd productaanbod

Het aandeel van private labels zit in heel Europa in de knel, mede door promotiedruk van
A-merken. Het is nu eenmaal lastig om én goedkoper te produceren én maximaal te innoveren. Deze spagaat stimuleert de trend waarbij merkfabrikanten hun productie bij private labels onderbrengen. Die beschikken immers over een efficiënt productieproces en feilloze logistiek (co-packaging).

Duurzaamheid domineert agenda, proactiviteit loont

Of het nu gaat om minder alcoholgebruik of suiker in frisdrank: duurzaamheid blijft ook voor de internationale drankenindustrie hét thema. De frisdrankbranche zet collectief stappen om ruim 10 procent minder suiker en calorieën in hun producten te doen. Bijvoorbeeld door middel van suikervervangers of kleinere verpakkingen.

Private label- en merkfabrikanten die niet afwachten, zijn in trek bij retailers. Zij leggen latente behoeftes bloot en reageren proactief op veranderende consumptiepatronen. Daarnaast adviseren ze over de nieuwste trends. Zo creëren ze onderscheidende formules en bezorgen ze drankencategorieën een duurzame uitstraling.